Tiếp nối câu chuyện Giải quyết tình trạng hàng hóa ùn ứ tại cửa khẩu với Ông Đặng Kim Sơn – chuyên gia chính sách nông nghiệp, Viện Nghiên cứu Thị trường và Thể chế nông nghiệp (Học viện Nông nghiệp Việt Nam). Trong bài đăng trước, chúng tôi đã gửi tới bạn đọc 7 yếu lược do chuyên gia Đặng Kim Sơn nêu ra để giải quyết tình trạng ùn ứ hàng hóa tại cửa khẩu dịp Tết.
Theo ông Đặng Kim Sơn để thực hiện tốt 7 yếu lược đó cần có một kế hoạch bài bản cùng sự chung tay của các Bộ, Ngành, Chính quyền địa phương và các hiệp hội doanh nghiệp
Hàng ngàn xe container chở hàng hóa ùn ứ tại các cửa khẩu ở Lạng Sơn
Mục Lục
Để giải quyết ùn ứ hàng hóa tại cửa khẩu cần một kế hoạch đồng bộ.
Vậy kịch bản ông đã nêu cần có sự tham gia của những ai, thưa ông?
– Nếu xây dựng một cách bài bản thì có 5 – 6 khâu như trên, mỗi khâu thì có rất nhiều người. Vào cuộc ở đây không chỉ có Bộ Nông nghiệp, Bộ Công Thương, Bộ Y tế, Bộ Giao thông vận tải mà cả chính quyền Trung ương, chính quyền địa phương. Địa phương ở nơi sản xuất, ở nơi vận chuyển, nơi bán hàng và các hiệp hội doanh nghiệp.
Tôi nghĩ phải có một kế hoạch đồng bộ và một bảng phân vai rõ rệt. Ai làm khâu nào, ai chịu trách nhiệm gì, phương thức phối hợp với nhau như thế nào. Hoặc phải có một tổ chức đứng ra điều hành, xử lý vấn đề khi vận hành toàn bộ hệ thống.
Nghĩa là chúng ta đang thiếu một vị “nhạc trưởng”?
– Có thể có 2 cách. Một là có một vị “nhạc trưởng” nhưng cái chính là cần có một “bản nhạc” tốt. Ở đây, mọi người đều hiểu vai chơi của mình, đến đâu thì thổi kèn, đến đâu thì đánh trống, đến đâu thì ngừng lại, miễn là phối hợp với nhau một cách nhịp nhàng theo một cơ chế chặt chẽ về trách nhiệm và lợi ích. Có lẽ, điều này còn hiệu quả hơn việc có một tổ chức đủ quyền lực để điều hành chung.
Việt Nam là nước có lượng xuất khẩu thô lớn, đây có phải cơ hội để chúng ta chủ động trong việc buôn bán hàng hóa?
– Thực ra, tình trạng ùn ứ dài ngày của hàng ngàn xe container đã là tiếng chuông cảnh tỉnh quá rõ ràng. Bây giờ không phải là đã đến lúc mà là đã quá chậm.
Việt Nam bây giờ không phải là nước sản xuất nông nghiệp tự cung tự cấp nữa mà Việt Nam đang hướng đến trở thành cường quốc xuất khẩu trong vài chục năm tới.
Hiện tại, chúng ta đã tiến hành, chủ động trong việc ký kết, đàm phán nhiều Hiệp định thương mại. Chúng ta là nước xuất khẩu nông lâm thủy sản đến trên 190 quốc gia và vùng lãnh thổ, nên không có lý gì mà đến bây giờ chúng ta chậm trễ trong việc xây dựng các vùng chuyên canh, các kênh thương mại, các chương trình mở rộng thị trường hàng hóa một cách hoàn chỉnh.
Biện pháp ngắn hạn giải quyết ùn ứ hàng tại cửa khẩu
Quay trở lại vấn đề, chúng ta vẫn cần giải quyết tình trạng ùn ứ hàng hóa trước mắt. Hiện tại, nhiều xe hàng đã quay đầu về bán cho thị trường nội địa như là một giải pháp trước mắt. Theo ông, liệu còn cách làm nào hay hơn không?
– Ngay lúc này, chúng ta chỉ làm được như thế thôi. Cái “trước mắt” của năm nay cũng giống như cái “trước mắt” của các năm trước.
Khi xảy ra tình trạng ùn ứ hàng hóa, chúng ta sẽ làm mấy việc thế này: Thứ nhất là báo cho các địa phương ngừng mang hàng hóa lên, nghĩa là không đổ ở đây thì chặn ở nhà. Thứ hai là gọi điện rồi sang thương thảo với bên kia chủ yếu là ở cấp trực tiếp. Ở cấp này, quyền quyết định và động lực giải quyết cũng hạn chế.
Thứ ba là kêu gọi bà con trong nước tiêu thụ sản phẩm nhưng sức mua cũng chỉ có hạn. Dù mua ủng hộ hay giải cứu cũng gây thiệt hại cho nông dân vì họ đang bán dưới giá thành. Trong khi, người tiêu dùng cũng không muốn dùng vì hàng hóa không còn chất lượng tốt mà người sản xuất thì cũng thiệt hại.
Cho nên, cách giải quyết ngắn hạn không bao giờ là ra cái gì cả. Như tôi đã trình bày vấn đề chính là phải tập trung giải quyết một cách dài hạn và dứt điểm vấn đề kéo dài này.
Sắp tới mới là Tết dương lịch mà cảnh ùn ứ hàng hóa vẫn chưa được giải quyết xong, liệu thời gian cao điểm là Tết âm lịch sẽ ra sao? Biện pháp dài hạn thì có thời gian trong khi ngắn hạn thì đang cần gấp, ông có khuyến nghị gì?
– Về nguyên tắc thì tôi nói rồi, thật sự, tôi không muốn bàn về chuyện ngắn hạn. Còn muốn bàn câu chuyện ngắn hạn bây giờ sẽ như thế này. Đầu tiên, chúng ta phải xem xét nguyên nhân nằm ở đâu.
Hiện nay, Trung Quốc đưa ra 2 lý do. Lý do thứ nhất là vấn đề dịch bệnh. Vì vậy, việc đầu tiên chúng ta phải xây dựng một vùng an toàn ở ngay biên giới cho phía bạn yên tâm. Hơn nữa, trong điều kiện dịch bệnh hiện nay, các doanh nghiệp, chủ hàng phải đảm bảo hàng hóa được sạch mầm bệnh ngay từ nơi đóng gói và niêm phong.
Các khu thương mại, khu chế xuất ở ngay cửa khẩu làm thành “vùng xanh”.
Ở các vùng đấy phải đảm bảo không có dịch vì nguyên tắc chống dịch ở Trung Quốc là Zero Covid. Phương tiện vào đấy phải được khử khuẩn, tất cả các lái xe phải được tiêm chủng, kiểm tra để người vận chuyển Việt Nam và người tiếp nhận Trung Quốc có thể bàn giao hàng hóa cho nhau một cách nhanh chóng tại đây.
Sau đó, họ để xe ở đấy, giao cho ban đại diện trông coi hay giao cho đại diện của chủ hàng bên kia sang tiếp nhận và người lái rút về. Tại các cửa khẩu trung chuyển, chúng ta cần xây dựng cơ sở hạ tầng và dịch vụ cẩn thận để có thể có kho lạnh tạm trữ hàng hóa. Nhờ thế những người lái xe không cần ăn chực nằm chờ ở đây.
Nếu bây giờ chúng ta không làm được kịp thì phải yêu cầu các doanh nghiệp, các địa phương có hàng hóa cùng phối hợp với các tỉnh biên giới xây dựng các vùng như thế, để đảm bảo, đây là vùng chuyển tiếp.
Tại đây, chúng ta không cần mất thời gian để làm thủ tục kiểm tra lại xe, kiểm tra lại người. Nếu có trường hợp sai phạm thì sẽ cấm vĩnh viễn đơn vị đó, doanh nghiệp đó không được buôn bán hàng hóa ở biên giới nữa. Từ đó, đẩy nhanh tốc độ xử lý hàng hóa.
Lý do thứ hai là Trung Quốc chuyển từ thị trường tiểu ngạch sang chính ngạch thì chúng ta ngừng toàn bộ thị trường tiểu ngạch để tập trung xử lý hàng hóa chính ngạch. Nếu chúng ta thấy rằng, hàng hóa nào chắc chắn hỏng, không thể để lâu thì yêu cầu phân bổ, quay trở về để hàng hóa khác ở lại.
Nhìn chung, bằng cách này hay cách khác, biện pháp ngắn hạn đều đau đớn cả nhưng mà nó giảm được tình trạng không bị ùn ứ hàng hóa, không gây lây lan dịch bệnh.
Tuy nhiên, tôi vẫn nhấn mạnh, ở đây, câu chuyện phải nhanh chóng chấm dứt trong ngắn hạn.
Người Cao Tuổi TV – Không gian riêng cho người cao tuổi
