Ở người cao tuổi quá trình lão hóa diễn ra với tất cả các hệ cơ quan. Trên hệ xương khớp quá trình lão hóa làm xương mềm xốp (loãng xương ) dễ gãy xương ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, tuổi thọ, tàn tật, tốn nhiều công sức và tiền bạc để điều trị và chăm sóc bệnh nhân, do đó việc chăm sóc người bệnh lớn tuổi và dự phòng loãng xương hiệu quả góp phần hạn chế bệnh tật và chi phí chăm sóc điều trị cho bệnh nhân.
Loãng xương là căn bệnh thường gặp ở người cao tuổi nhưng mức độ nặng nhẹ ở mỗi người khác nhau. Tại sao người cao tuổi bị loãng xương, hậu quả của bệnh với sức khỏe và cách điều trị loãng xương thế nào thì không phải ai cũng biết. Bài viết này sẽ chia sẻ những điều liên quan đến loãng xương ở người cao tuổi và giúp mọi người biết cách dự phòng bệnh hiệu quả nhất.
Mục Lục
Nguyên nhân gây loãng xương ở người cao tuổi
- Tuổi cao dẫn đến lão hóa các cơ quan: Làm giảm hấp thu các chất dinh dưỡng đặc biệt là canxi. Thêm vào đó là chế độ dinh dưỡng không đầy đủ và hợp lý, thiếu các dưỡng chất cần cho xương nên nguy cơ loãng xương càng cao ở người cao tuổi.
- Do tuổi cao nên ít vận động dẫn đến giảm tái tạo xương: Nhiều người cao tuổi thường hạn chế đi lại, ít ra ngoài trời nên cơ hội tiếp xúc với ánh nắng mặt trời không nhiều làm việc tổng hợp vitamin D từ ánh nắng mặt trời không có. Từ đó làm việc hấp thu canxi không được tối đa, bài tiết canxi tăng nên dẫn đến tình trạng thiếu canxi và loãng xương.
- Người cao tuổi có nguy cơ dễ mắc các bệnh lý mãn tính: Các bệnh lý như thận, các bệnh về nội tiết và hậu quả dùng thuốc corticoid kéo dài.
Hình ảnh so sánh xương khỏe là xương bị loãng xương
Dấu hiệu bệnh loãng xương ở người cao tuổi
- Đau xương;
- Đau cột sống;
- Gù vẹo cột sống, giảm chiều cao;
- Gãy xương;
- Các triệu chứng toàn thân.
Cùng với các dấu hiệu về xương khớp thì khi bị loãng xương, người cao tuổi còn có thể có cảm giác ớn lạnh, bị chuột rút thường xuyên và đổ mồ hôi bất thường.
Loãng xương gây hậu quả gì
Đau nhức
Do thiếu hụt canxi ngày một tăng mà xương xuống cấp, loãng và xốp xương nên các triệu chứng đau rõ rệt. Người bệnh sẽ đau nhức lưng, đau chân tay, các khớp, bại hông, khớp gối, khớp cổ chân, khớp háng, đốt sống thắt lưng… Đau nhức xương và các khớp xương sẽ rõ nhất vào ban đêm.
Mất ngủ
Do những đau nhức xương khớp mà người cao tuổi đã khó ngủ càng khó ngủ hơn dẫn đến mất ngủ, ảnh hưởng đến sức khỏe.
Trầm cảm
Đau nhức xương, mất ngủ làm người cao tuổi mệt mỏi dễ trầm cảm.
Gù vẹo cột sống
Do loãng xương mà cột sống có thể bị biến dạng, gù vẹo cột sống.
Gãy xương
Loãng xương dễ dàng dẫn đến tình trạng gãy xương mà không phải do va chạm hay hoạt động mạnh.
Tàn phế
Người cao tuổi dễ gãy xương do những va chạm rất nhẹ hoặc tự nhiên gãy, lúc này việc điều trị sẽ khó khăn, nếu không điều trị đúng cách sẽ có thể dẫn đến tàn phế.
Tử vong
Gãy xương làm người bệnh đau đớn, mất khả năng vận động, có thể tàn phế, phải sống phụ thuộc vào người khác, thậm chí gia tăng nguy cơ tử vong. Khoảng 30% – 50% trường hợp chết trong vòng một năm sau gãy cổ xương đùi.
Điều trị loãng xương ở người cao tuổi
Điều trị không dùng thuốc
- Chế độ ăn
Người cao tuổi nên ăn nhiều thực phẩm giàu canxi như tôm, cua, cá, các loại rau xanh đậm, sữa và chế phẩm từ sữa. Cùng với thực phẩm giàu canxi, người cao tuổi cũng nên ăn thực phẩm chứa nhiều vitamin D như trứng, cá hồi… Hạn chế dùng nước có ga góp phần làm tăng loãng xương.
- Vận động
Vận động bằng cách tập các bài tập thể dục phù hợp sức khỏe và độ tuổi là cách tốt nhất giúp xương chắc khỏe hơn. Mỗi ngày chỉ cần vận động, phơi nắng từ 30 – 45 phút.
Điều trị dùng thuốc
- Thuốc giảm đau
Thuốc giảm đau chỉ dùng khi cần thiết, tùy mức độ có thể dùng các loại giảm đau phổ biến như Paracetamol hay dùng Calcitonine vừa có tác dụng ức chế hoạt động của các tế bào hủy xương vừa có tác dụng giảm đau do hiện tượng loãng xương. Nên hạn chế dùng các thuốc kháng viêm giảm đau đặc biệt nhóm thuốc kháng viêm chứa Corticosteroides.
- Thuốc làm tăng mật độ xương
Cơ chế hoạt động của thuốc làm tăng mật độ xương là ức chế hủy xương, trong khi quá trình tạo xương bình thường, kết quả là tăng mật độ xương. Tuy nhiên với người cao tuổi việc tăng mật độ xương khó khăn hơn vì thế việc điều trị phải kéo dài hàng năm thậm chí liên tục 4 – 5 năm.
Cần lưu ý trước khi điều trị bằng thuốc ức chế hủy xương cần phải cung cấp đầy đủ canxi và vitamin D cho cơ thể. Hay nói cách khác là phải cung cấp đầy đủ nguyên liệu cho quá trình tạo xương. Có thể chọn viên uống có thành phần là Canxi nano, Vitamin D3 và MK7 cùng nhiều dưỡng chất tốt cho xương như Silic, Mangan, Magie, Kẽm… Canxi nano sẽ tan nhanh, tăng lượng hấp thụ lên hơn 200 lần so với canxi thông thường, Vitamin D3 giúp lấy canxi từ ruột đưa vào máu và MK7 sẽ đem canxi này đặt vào trong xương, giúp xương chắc khỏe.
Phòng ngừa loãng xương cho người cao tuổi
Chế độ ăn uống
Người cao tuổi cần duy trì chế độ ăn uống đầy đủ đa dạng, phù hợp với nhu cầu cơ thể. Người cao tuổi cần đặc biệt quan tâm đến các thành phần khoáng chất, đặc biệt là canxi và protid trong khẩu phần ăn vì ở độ tuổi này, khả năng ăn uống và hấp thu các chất dinh dưỡng và khoáng chất đều bị hạn chế. Trong số các thực phẩm thì sữa là thực phẩm được khuyên dùng cho người cao tuổi. Mỗi ngày người cao tuổi cần từ 500 – 1000ml, bao gồm sữa tươi, sữa chua và sữa bột.
Chế độ luyện tập
Cùng với chế độ dinh dưỡng, người cao tuổi cần duy trì chế độ sinh hoạt đa dạng đó là vận động thể lực đều đặn, vừa sức, nên tăng cường các hoạt động ngoài trời. Việc vận động thường xuyên không chỉ tốt cho tim mạch, hệ hô hấp, hệ tiêu hóa… vừa có tác dụng trực tiếp cho hệ thống xương khớp, chống thoái hóa và chống loãng xương do các tế bào sinh xương được tăng cường hoạt động, tăng cường hấp thu canxi và protid.
Điều trị loãng xương đòi hỏi nhiều thời gian và tốn kém, không phải cứ điều trị là khỏi ngay. Vì thế biện pháp điều trị loãng xương tốt nhất là dự phòng loãng xương. Nếu có thể thì nên tối ưu hóa khối lượng đỉnh của xương ngay từ khi còn trẻ, duy trì mật độ xương và giảm mất xương khi về già. Một chế độ dinh dưỡng điều độ, đa dạng, cân đối và hợp lý rất tốt cho phòng loãng xương. Không chỉ ăn các thực phẩm giàu canxi mà cần phải ăn cả thức ăn giàu magie, phốt pho, vitamin D.
Người Cao Tuổi TV – Không gian riêng dành cho người cao tuổi
