Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi cần chú ý thói quen sinh hoạt và chế độ dinh dưỡng bởi người cao tuổi cơ thể suy yếu nên rất dễ nhiễm bệnh…
Mục Lục
Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học
Hệ tiêu hóa của người cao tuổi thường gặp nhiều vấn đề gây khó khăn cho việc hấp thụ chất dinh dưỡng, ăn không ngon, khẩu vị thay đổi đòi hỏi cần có một chế độ ăn uống phù hợp để cải thiện tình trạng này.
- Chia nhỏ các bữa ăn, ăn chậm nhai kỹ thức ăn
- Ăn giảm chất đường bột
- Nên ăn nhiều các thức ăn thực vật như vừng, lạc, đậu đỗ, rau xanh, hoa quả chín, cá, tôm, trứng
- Hạn chế ăn thịt mỡ, nội tạng động vật, các loại đồ muối chua
- Ăn món hấp, luộc thay vì món rán nướng
- Chế biến món ăn mềm, thái nhỏ, hầm kỹ, không ăn quá no
- Uống đủ nước theo nhu cầu
Quan tâm đến giấc ngủ
Đối với người cao tuổi, tình trạng mất ngủ sẽ diễn ra thường xuyên, xuất phát từ việc cơ thể lão hóa, đi tiểu đêm, hay tỉnh giấc. Vậy nên thành viên trong gia đình và bản thân người cao tuổi cần lưu ý các giải pháp giúp dễ ngủ hơn:
- Không nên kê gối cao khi nằm ngủ, ngủ trong không gian yên tĩnh, ít ánh sáng
- Để hạn chế thiếu máu não đột ngột, đang nằm, nếu muốn ngồi dậy thì không nên nhấc đầu một cách đột ngột mà phải xoay đầu và nghiêng người lại, chống tay dậy từ từ.
Chú ý đến việc đi lại, ngồi, nằm, hoạt động thể chất
Người cao tuổi hệ xương khớp cũng dần yếu đi, dễ mắc các bệnh thoái hóa khớp, đau nhức, loãng xương nên cần chú ý đến việc đi lại, nằm, hoạt động thể chất:
Việc nằm đọc sách lâu cũng có hại cho mắt, gây mỏi người, mỏi tay, máu dồn xuống thấp và gây bệnh trĩ.
Buổi sáng ngủ dậy, nếu người cao tuổi hay bị đau lưng, đau khớp gối, khớp các ngón tay, hãy vận động một lúc sẽ thấy dễ chịu. Tuy nhiên, cần đi khám để phòng thoái hóa khớp.
Các thuốc chống đau (Cortancyl, Indometacin, Alaxan…) thường có hại cho dạ dày; vì vậy, luyện tập là biện pháp điều trị chủ yếu. Hãy khởi động các khớp trước khi bỏ chân xuống giường, vuốt dọc cơ thắt lưng làm dịu cơn đau cột sống, bóp chặt đầu gối rồi mới cử động.
Tốt nhất là dùng bao gối (của các cầu thủ đá bóng) khi đi lại, lên xuống thang gác nếu người cao tuổi có hiện tượng thoái hóa đầu gối.
Khi ngủ dậy, nếu người cao tuổi thấy cảm giác khác thường như tê nửa người, bại một bên chân hoặc tay, cần nằm nghỉ và mời bác sĩ đến khám, không cạo gió, không cố tập thể dục. Đây có thể là một tai biến mạch máu não, nhất là khi có tăng huyết áp, xơ vữa động mạch.
Người cao tuổi nên tránh chỗ ngồi có gió lùa. Nếu ngồi quạt thì không để gió thổi thẳng vào gáy và đỉnh đầu. Nên dùng quạt quay để thay đổi hướng gió, không để gió luôn thổi thẳng vào người.
Khi mở cửa, người cao tuổi chú ý đứng nép mình sau cánh cửa để gió không lùa thẳng vào mặt, dễ bị cảm.
Khi ngồi ở nơi có gió mạnh (ban công, bên hồ) người cao tuổi nên ngồi ở vị trí để gió thổi vào lưng.
Khi lên xuống cầu thang, nếu tức ngực, khó thở khác với bình thường, nên đi khám bệnh. Nếu nhói đau bên ngực trái và khó thở, bạn cần chú ý đến chứng thiếu máu cơ tim.
Để giữ cột sống, không nên với tay lấy một vật gì quá tầm, không bê vật quá nặng. Khi mang xách, trọng lượng nên cân đối cả hai bên. Không cúi lom khom khi quét nhà, quét sân, kể cả lúc bê một vật gì đó.
Giữ cho lưng thẳng trong mọi trường hợp có thể. Nên kê một gối êm, cao vừa phải vào đoạn cột sống thắt lưng khi nằm để chữa tật còng lưng.
Đối với người cao tuổi, hoạt động thể lực và trí lực rất cần thiết nhưng phải thực hiện đều đặn và thường xuyên, tránh tình trạng bữa đực, bữa cái.
Não có hoạt động thì lượng máu lên nuôi não cũng nhiều hơn; nếu không, não dễ bị teo nhỏ. Tay chân không hoạt động, cơ bắp sẽ teo nhẽo, khớp đau, dẫn đến suy nhược, lười biếng, rút ngắn tuổi thọ.
Đi bộ thường xuyên là một cách tốt để người cao tuổi vận động
Vấn đề đại tiện
Bình thường, mỗi ngày người cao tuổi có thể đại tiện 3 lần sau các bữa ăn hoặc 2-3 ngày mới đi một lần. Tổng lượng phân không quá 200g nếu ăn ít chất xơ.
- Đi lỏng nếu đi đại tiện nhiều lần trong ngày và phân lỏng (thường là do rối loạn chức năng đại tràng). Người đi phân lỏng phải kiêng cá, mỡ, sữa, trứng trong nhiều năm; cần khám kỹ vì có thể đó là dấu hiệu viêm đại tràng mạn tính do tự ý dùng thuốc kháng sinh.
- Táo bón nếu 4 ngày mới đi đại tiện một lần, phân khô từng lọn, có nhiều chất nhầy trắng bao bọc bên ngoài. Nếu 1-3 ngày đại tiện một lần, phân khô thì không thể gọi là táo bón. Phân khô là do ăn ít rau, uống ít nước nhưng chưa bù đủ nước cho lượng mồ hôi đã mất sau khi hoạt động thể lực.
Cần tạo thói quen đi đại tiện hằng ngày, hoặc 1-2 ngày/lần. Nếu phân có máu tươi, cần khám bệnh sớm, yêu cầu thăm khám hậu môn để phát hiện ung thư phần thấp của trực tràng. Không rặn mạnh khi đại tiện để phòng xuất huyết ở một mạch máu đã bị tổn thương trước đó.
Người cao tuổi có thể tạo phản xạ dễ đi đại tiện bằng cách tập thể dục, xoa day thành bụng từ phải sang trái, uống trước một cốc nước, một ly sữa hoặc một ly cà phê.
Việc thay đổi tư thế ngồi lúc đi đại tiện (ngồi xổm, ngồi nghiêng sang bên trái, ngồi ngả ra đằng sau) cũng có thể làm cho cơ thít hậu môn dễ mở hơn. Đi đại tiện xong, không đứng dậy ngay một cách đột ngột mà nên cúi mình ra trước, từ từ ngồi dậy.
Nếu người cao tuổi thấy chóng mặt, nên vịn vào một chỗ nào đó, chờ hết chóng mặt hãy đứng lên. Đây là tình trạng thiếu máu lên não, thường chỉ thoáng qua; nếu kéo dài thì nằm nghỉ, tốt nhất là có bác sĩ theo dõi.
Vấn đề tiểu tiện
Người cao tuổi bình thường đi tiểu dễ dàng, không buốt, không dắt, không sót lại; tia nước tiểu thẳng, không bị ngắt quãng. Tình trạng hay tiểu tiện đêm có thể do mất ngủ, hoặc có một vài bệnh như viêm đường tiết niệu, bệnh tuyến tiền liệt…
Khi đi tiểu cũng phải vịn vào một chỗ nào đó. Nếu người cao tuổi thấy chóng mặt thì cúi đầu ra phía trước, chờ hết hãy đi vào. Khi đi tiểu, một lượng nhiệt sẽ bị thải ra theo nước tiểu, áp suất trong ổ bụng bị hạ thấp do mất sự chèn ép của bàng quang, lượng máu lên não thiếu.
Điều này cũng gây chóng mặt và dễ bị ngã. Kinh nghiệm cho thấy, tai biến mạch máu não ở người cao tuổi dễ gặp về ban đêm, lúc dậy đi tiểu.
Do đó, nếu đang đắp chăn ấm, trước khi ngồi dậy, phải mở dần chăn ra để nhiệt độ cơ thể thích nghi với nhiệt độ bên ngoài, đồng thời phải nằm nghiêng một lúc rồi mới từ từ ngồi dậy. Nếu người cao tuổi đi tiểu rắt, buốt hay có máu, nên đến khám bác sĩ chuyên khoa. Về ban đêm, tốt nhất là có bô tiểu để cạnh giường, tiện tầm tay với, không phải đi ra khỏi phòng.
Khám sức khỏe định kỳ
Sau 60 tuổi, cơ thể bắt đầu lão hóa và sức đề kháng giảm sút, đầu tiên các triệu chứng sẽ xuất hiện ở hệ tiêu hóa, hệ xương, hệ tim mạch, hệ tuần hoàn… khiến cơ thể mệt mỏi, không được linh hoạt.
Thời điểm này người cao tuổi sẽ dễ mắc các bệnh như tiểu đường, tai biến, đau nhức xương khớp, loãng xương, tim mạch, cao huyết áp… nghiêm trọng hơn là ung thư.
Do đó khám sức khỏe định kỳ cho người cao tuổi là cực kỳ quan trọng để theo dõi tình trạng sức khỏe và phát hiện sớm được bất thường trong cơ thể để có biện pháp điều trị phù hợp.
Trong gia đình và ngoài xã hội, người cao tuổi luôn là đối tượng được quan tâm hàng đầu. Để tránh những bệnh và biến chứng có thể xảy ra, cần lưu ý đến việc chăm sóc sức khỏe người cao tuổi từ bây giờ.
Người Cao Tuổi TV – Không gian riêng dành cho người cao tuổi
