Khi nghe tới Đủng đỉnh, nhiều người cảm thấy loại cây này rất quen thuộc nhưng cũng có nhiều người chưa được thấy trực tiếp bao giờ, đặc biệt, đa phần mọi người đều chưa biết tới công dụng chữa đau nhức xương khớp rất hiệu quả của Đủng đỉnh.
Mục Lục
Giới thiệu cây Đủng đỉnh
Bụi cây Đủng đỉnh
- Tên Khoa học: Caryota mitis Lour.
- Tên tiếng Anh: Burmese fishtail palm, Clustered fishtail palm, Palmier queue-de-poisson, Tufted fishtail palm,…
- Tên tiếng Việt: Đùng đỉnh, Móc
- Phân bố: Việt Nam, Ấn Độ, Philippines, Thái Lan, Malaysia, Singapore, Indonesia,…
- Vùng khí hậu ưa thích: Nhiệt đới, cận nhiệt đới/gió mùa
- Chiều cao: 2 đến 20,5 mét.
Cây Đủng đỉnh có tên khoa học là Caryota mitis Lour., là một loại thực vật hạt kín thuộc họ Cau Arecaceae. Cây phát triển tốt nhất ở vùng khí hậu nhiệt đới có lượng mưa lớn, vì thế chúng phân bố chủ yếu ở các nước có khí hậu này, đặc biệt là các nước thuộc khu vực Đông Nam Á như Việt Nam, Singapore, Indonesia, Thái Lan và rải rác một số vùng thuộc châu Úc, châu Mỹ,… Cây mọc nhiều ở chân núi đá vôi, thung lũng ẩm, ven các đường rừng, dưới tán cây gỗ thưa.
Khi trồng trong nhà, cây thường có chiều cao không quá 2,5 mét; còn ở ngoài trời cây có thể cao tới 20,5 mét.
Cách nhận biết
Cây Đủng đỉnh có thân đơn độc, thường mọc thành các bụi nhỏ, cao từ 2-10m.
Thân cây thẳng, hình trụ. Khi còn bé, gốc cây nhỏ, mảnh; khi trưởng thành, thân cây thường to bằng khoảng cây cau, càng lớn tuổi thân càng cao nhưng bề to ngang không thay đổi nhiều. Thân cây có nhiều vòng sẹo và sợi do bẹ lá để lại làm thành. Cần tránh tiếp xúc với các sợi này vì chúng có thể gây ngứa da.
Lá kép của đủng đỉnh có hình lông chim, dài từ 1,5 đến 3m, có cuống chung lớn. Lá chét của cây mọc so le, dai, dài khoảng 15 – 20cm, mang các lá lớn hình đuôi cá ở đỉnh, mép trên có răng không đều, mép dưới men theo cuống. (Lá chét là những lá phụ nhỏ ở trong một lá kép).
Hoa của cây này có màu kem, nhỏ, mọc thành các mo dày đặc. Bông mo dài khoảng 30-40 cm, càng lên đỉnh càng lơn. Hoa đủng đỉnh thường ra vào mùa hè.
Quả Đủng đỉnh tròn, khi chín có màu đỏ đậm, có vào tầm tháng 11-12. Sau 15 đến 25 năm cây mới ra quả và sẽ ra liên tục cho đến khi tàn. Cần tránh tiếp xúc với quả Đủng đỉnh khi chúng đã chín đỏ, bởi nó có chứa axit oxalic rất độc khi ăn phải và có thể gây bỏng, kích ứng nghiêm trọng nếu tiếp xúc với da.
So với các loài Caryota khác, cây Đủng đỉnh có một điểm thú vị ở chỗ, chúng là loài đơn thân. Sau khi ra hoa cây sẽ chết và đậu quả từ ngọn xuống. Tuy nhiên, toàn bộ cây sẽ không chết mà chỉ có phần thân ra hoa sẽ chết đi. Điều này khiến cây Đủng đỉnh có vòng đời ngắn hơn so với các loại cây trong họ, đời sống tự nhiên của chúng thường kéo dài 10 – 20 năm, cũng có khi lên tới 40 năm.
Công dụng của Đủng đỉnh
Các bộ phận khác nhau của cây đã được sử dụng theo nhiều cách khác nhau tại mỗi quốc gia mà nó có mặt. Dưới đây là một số công dụng tiêu biểu:
Tại Việt Nam
– Làm cảnh: Cây được trồng để làm cảnh trong nhà hoặc ngoài trời. Lá cây có thể dùng để trang trí.
– Làm thuốc: Nhân đân ta sử dụng các bộ phận khác nhau của cây Đủng đỉnh để làm thuốc:
- Khối sợi mềm ở các nách lá như bùi nhùi được nhân dân ta sử dụng để đắp ngoài một số loại vết thương, giúp lành lành nhanh chóng;
- Quả cây được ngâm với rượu để xoa bóp chữa đau nhức xương khớp. Ngoài ra, nhân dân ta cũng sử dụng rượu ngâm Đủng đỉnh để uống, có tác dụng chữa bệnh dạ dày.
- Vỏ cây được sử dụng trong Đông y để điều trị ghẻ lở, mụn nhọt
- Rễ cây dùng để trị các bệnh liên quan tới răng miệng, đặc biệt là nhức răng.
- Hoa lấy chất để gội đầu, giúp kích thích mọc tóc, ngăn ngừa gàu và rụng tóc.
- Lõi cây điều trị các chứng bệnh liên quan đến dạ dày hoặc đau đầu, thấp khớp.
- .v.v.
– Làm đồ ăn: Chồi non của cây có thể dùng để làm đồ ăn.
Trên thế giới
- Cây được trồng làm cảnh.
- Thân cây được chế biến thành một loại bột dùng làm thức ăn.
- Giống như các loài họ cọ khác, nhựa cây cũng được khai thác để được làm thành đường cọ hoặc lên men để làm bánh kẹo. Loại đường này chứa tới 2,3% protein và một lượng vitamin đáng kể.
- Khối sợi ở nách là được dùng như một thứ bùi nhùi để nhóm lửa.
- Thân cây cũng được sử dụng để làm giáo, làm máng xối hoặc ống dẫn nước.
- Lá được dùng làm khăn hoặc dệt thành đồ gia dụng, sợi từ bẹ lá làm thành dây. Lá cây còn được dùng làm thức ăn gia súc, bởi nó chứa 2% protein và 9,3% chất xơ.
- Nhân của quả và chồi cuối có thể ăn được khi chế biến đúng cách.
- Hạt quả đủng đỉnh khô được sử dụng để làm đồ trang sức.
- Về mặt y học, sợi bùi nhùi của cây được sử dụng để điều trị vết cắn của động vật có độc và côn trùng đốt.
Người Cao Tuổi TV – Không gian riêng dành cho người cao tuổi
