Hội chứng sundowner hoặc sundowing là căn bệnh gia tăng sự lộn xộn, mất định hướng, gây suy giảm nhận thức ở người cao tuổi lúc hoàng hôn…
Hội chứng Sundowner là hiện tượng tâm lý có liên quan đến sự nhầm lẫn, bồn chồn ở nhóm người cao tuổi mắc bệnh sa sút trí tuệ, nhất là Alzheimer nhưng cũng thể gặp ở nhóm người mắc bệnh suy giảm trí tuệ tổng hợp.
Những người mắc phải bệnh này thường xuất hiện nhiều vấn đề lạ về hành vi, nhất là lúc nhập nhoạng, nhá nhem hoặc vào lúc rạng đông. Phần lớn bệnh nhân đều có thể hiểu được hành vi của mình là bất thường, bệnh càng nặng khi trí nhớ con người càng sa sút. Theo nghiên cứu thì có từ 20 – 45% số người mắc bệnh Alzheimer mắc hội chứng Sundowner.
Mục Lục
Triệu chứng
Triệu chứng của hội chứng Sundowner không giới hạn nhưng có thể bao gồm:
– Nhầm lẫn chung bắt đầu gia tăng khi ánh sáng tự nhiên mất dần và thay bằng bóng tối (như lúc nhập nhoạng tối).
– Xuất hiện tình trạng kích động, tâm tính bắt đầu thay đổi mạnh. Người bệnh bắt đầu cảm thấy khó chịu với những người xung quanh, thậm chí có thể hét lớn nhưng rất hiếm khi xảy ra.
– Mệt mỏi tâm thần và thể chất, mức độ tăng lên khi bóng tối đến gần hoặc về buổi sáng khi mặt trời bắt đầu mọc. Mệt mỏi làm tăng tính khó chịu của con người.
– Xuất hiện tình trạng run rẩy khó kiểm soát, khó ngủ làm cho người buồn bực, thậm chí còn đi lang thang trong đêm, nhất là ở những người rối loạn trí nhớ ở thể nặng.
Nguyên nhân
Mặc dù khoa học đã nghiên cứu nhưng nguyên nhân cụ thể đến nay vẫn chưa hiểu rõ. Người ta mới chỉ nghĩ đến yếu tố rối loạn các nhịp ngày đêm (Circadian rhythm). Đây là các quá trình hoóc-môn và sinh lý diễn ra theo chu kỳ, bắt đầu vào buổi sáng và chấm dứt vào ban đêm. Các nhịp này kiểm soát sự bài tiết một loạt hoóc-môn quan trọng như melatonin và cortisol.
Ngoài ra, người ta nghi ngờ đến quá trình gián đoạn của các nhân SCN (Suprachiasmatic nucleus) ở người bệnh Alzheimer cũng là nguyên nhân gây gián đoạn nhịp ngày đêm làm cho người bệnh mất ngủ và gây suy giảm trí nhớ. Sự nhiễu loạn các nhịp ngày đêm này đã dẫn đến các chứng bệnh nan y về thần kinh như mất trí nhớ, phản ứng chậm chạp, mất ngủ hay trầm cảm trong đó có hội chứng Sundowner.
Quản lý hội chứng Sundowner
Phải nói rằng đây là căn bệnh thần kinh chứa đựng nhiều bí ẩn nên đến nay chưa hề có phương pháp điều trị dứt điểm, việc điều trị chỉ mang tính tình thế. Thậm chí có những phép điều trị chỉ phù hợp với người này còn người khác lại không có tác dụng. Theo Hiệp hội Alzheimer Mỹ (AFA) thì nên áp dụng một số thủ thuật sau:
– Nên đưa người già ra ngoài trời ở những chỗ có nắng, như phía dưới cửa sổ mái nhà và dùng đèn thắp sáng trong nhà cũng có tác dụng. Buổi sáng sớm nên đưa người bệnh ra ngoài trời để tiếp cận với ánh sáng tự nhiên.
– Khuyến khích ngủ trưa để giúp các nhịp ngày đêm của cơ thể hoạt động đúng chức năng.
– Duy trì cuộc sống vận động, năng luyện tập.
– Hạn chế đồ uống kích thích như cà phê bia rượu, nhất là trước khi đi ngủ hoặc loại bỏ hoàn toàn càng tốt.
– Nên có kế hoạch làm việc trong ban ngày khi có đủ ánh sáng tự nhiên. Nếu làm việc ban đêm nên có không gian yên tĩnh, đủ ánh sáng.
– Phòng ngủ nên có toalét để tiện đi vệ sinh ban đêm để sau đó có thể quay lại ngủ được bình thường, tránh tác động đến các nhịp ngày đêm của cơ thể gây mất ngủ.
– Nên đi khám bệnh định kỳ để phát hiện ra những vấn đề nan y về sức khỏe. Dựa vào tình hình bệnh tật cụ thể bác sĩ có thể kê đơn dùng một số loại thuốc như thuốc chống trầm cảm (Antidepressants) hay còn gọi là thuốc ức chế tái nắm bắt serotonin (SSRIs), nó có thể làm giảm trầm cảm và hội chứng Sundowners như Prozac, Paxil, Zoloft. Thuốc ổn định tâm trạng như lithium, valproic acid.
Người Cao Tuổi TV – Không gian riêng dành cho người cao tuổi.
